وحدت وجود - 4

 

 

«و هو الّذی خلق السّماوات و الارض بالحقّ»(1)

«و او کسی است که آسمان ها و زمین را بر اساس حقّ آفرید.»

در این آیه شریفه ، خداوند بیان می فرماید که آسمان ها و زمین بر اساس حقّ ، خلق شده اند.بنابراین ، موجودات و مخلوقات از دو جنبه برخوردارند : جنبه وجه الخلقی و جنبه وجه اللّهی.یعنی یک روی موجودات به سوی عالم شهود است و یک روی آن ها به سوی عالم غیب.آن رویی که به سوی عالم شهود است نمایانگر جنبه خلقی آن ها است و ناگزیر از تکثّر شدید و وسیعی برخوردار است.اما آن رویی که به سوی عالم غیب است تجلّی دهنده جنبه حقی آن ها است و چون حقّ ، واحد است و تکثّری در ساحت قدسی و مقدّسش راه ندارد ناگزیر عالم غیب عالم وحدت است.به همین جهت است که «حقّ» همیشه به صورت مفرد - که این مفرد بودن ، نماد وحدت و توحید است - در قرآن به کار رفته است.

«حقّ» یکی از اسماء حسنای حضرت خداوندی است و چون همانطور که پیش از این گفتیم ترکیب در ذات الهی راه ندارد بنابراین اسماء او عین ذات او هستند.به همین جهت در ابتدای آیه با ضمیر شریف «هو» که نماد ذات الهی در قرآن است به خود اشاره فرمود.

حال اگر کسی مانند صوفیّه صافی مشرب از حواس و مشاعر باز باطنی بهره مند باشد و دیده اش بتواند از حجاب کثرات عبور کند ، با یک وحدت گسترده و فراگیری در تمام عوالم هستی روبرو می شود که از آن تعبیر به «وحدت در وجود» و «وحدت وجود» می شود.

اما اهل شریعت که حواس و مشاعر باطنی آنان بسته و چشم دلشان کور است تنها می توانند جنبه وجه الخلقی موجودات را رویت کنند و ناگزیر در حجاب کثرات اسیر می شوند و راهی به عالم «غیب» که عالم «حقّ» و عالم «وحدت و توحید» است نمی یابند. 

          ----------------------------------------

1.انعام/73